Obturacyjny bezdech senny jest chorobą, która polega na wstrzymaniu przepływu powietrza przez drogi oddechowe podczas snu. Czas trwania powyżej 10 sek i jego wielokrotność w czasie nocy są kwalifikacją do OBS. Mechanizm polega na zapadaniu się języka i ścian gardła blokując tym samym dostęp powietrza.
OBS prowadzi do saturacji krwi (spadek nasycenia tlenem) co w konsekwencji prowadzi do niedotlenienia mózgu. Sen jest przerywany gdyż chory budzi się mając wrażenie, że się dusi. Są to krótkie wybudzenia dlatego chory nie wie o nich. Skutek jest taki, że chory ma zaburzony sen co prowadzi do nadmiernego zmęczenia i senności w ciągu dnia.
Można wyróżnić jeszcze 2 typy bezdechu: bezdech centralny i mieszany. Centralny polega na wstrzymaniu ruchów klatki piersiowej i brzucha. Występuje bardzo rzadko.
Chrapanie
Osoba chrapiąca może ale nie musi mieć OBS. Chrapanie wynika z wibracji tkanek miękkich w rejonie podniebienia i gardła spowodowana przepływem powietrza.
Chrapanie jest elementem bezdechu i z reguły występuje ale już odwrotnie takiej zależności nie ma.
Zwyczajne chrapanie zdefiniowane jest jako niegroźne, w którym nie występują symptomy OBS:
- nie występują zaburzenia oddechu
- nie wpływa negatywnie na układ krążenia
- nie ma wpływu na jakość snu
- objawia się rytmicznym chrapaniem
Objawy bezdechu podstawowe:
- nadmierna senność w ciągu dnia, zasypianie przed TV, na fotelu, za kierownicą pojazdu
- zmęczenie dzienne
- chrapanie (głośne i nieregularne)
- przerwy w oddychaniu podczas snu
- wybudzanie w nocy wraz z problemem złapania tchu. Eliminuje głęboką fazę snu potrzebną do regeneracji sił.
Objawy towarzyszące:
- niespokojny sen
- pocenie nocne
- poranny ból głowy
- częste oddawanie moczu w nocy
- osłabiona koncentracja
- spadek libido
- zwiększona drażliwość-depresja
- refluks żołądkowo-przełykowy
Czynniki ryzyka:
- nadwaga
- duży obwód szyi (mężczyźni ponad 43,kobiety ponad 38)
- nadciśnienie tętnicze
- zwężenie dróg oddechowych
- skrzywienie przegrody nosa,polipy nosa,powiększone migdałki,zwężenie gardła - mężczyźni 2 x częściej zapadają na OBS niż kobiety
- wiek-2-3 razy częściej u osób powyżej 65 roku życia
- alkohol,środki uspokajające
- palenie nikotyny-ryzyko wzrasta trzykrotnie
Diagnostyka
- wywiad
- skale senności
- badanie laryngologiczne
- rejestracja zaburzeń oddechowych w czasie snu
- AHI (ilość bezdechów i spłyceń przez godzinę snu) jeden z podstawowych parametrów określających stopień ciężkości choroby
AHI < 5 – w normie
5 < AHI < 14 – łagodne nasilenie
15 < AHI < 24 – nasilenie umiarkowane
AHI > 25 – nasilenie ciężkie
Zagrożenia spowodowane OBS:
- nadciśnienie płucne
- nadciśnienie tętnicze
- zawał mięśnia sercowego
- niewydolność i zaburzenia rytmu serca
- udar
- cukrzyca
- zaburzenia potencji
- depresja
- skrócony czas życia
- wypadki komunikacyjne
(niektóre ubezpieczalnie nie wypłacają odszkodowania gdy chwilowa drzemka za kierownicą spowodowana jest bezdechem sennym zakończonym wypadkiem – tak jest w Niemczech)
Zdrowy sen powoduje ważne funkcje regeneracyjne:
- spowolnienie oddechu
- obniżenie tętna
- obniżenie ciśnienia krwi
- obniżenie naprężenia mięśni
Leczenie:
- zmiana stylu życia polegająca na rzuceniu palenia,unikania picia alkoholu wieczorem,
- zmniejszenie masy ciała
- lekkie podniesienie torsu względem nóg w czasie snu
- unikanie pozycji na plecach
- unikanie obfitych posiłków przed snem
- unikanie środków nasennych i uspokajających
- przy łagodnej i umiarkowanej postaci OBS polecane są specjalne nakładki,pozycjonery na zęby ,które ustawiają żuchwę w pozycji wysuniętej.
- szyny protruzyjne zapobiegające cofaniu się języka.
- operacyjne-laryngologiczne. Zaleca się w postaci łagodnej i umiarkowanej OBS. Polega na usunięciu nadmiaru tkanki blokującej przepływ powietrza.
- spanie z zamontowanym urządzeniem wspomagającym nocne oddychanie CPAP
Skutki uboczne stosowania pozycjonerów:
- nadmierne wydzielanie śliny
- poczucie ucisku na zębach
- dolegliwości ze strony stawu skroniowo żuchwowego
- napięcie mięśni (tzw. zakwasy)
- przesunięcie zgryzu
W diagnozowaniu i leczeniu pacjenta bierze udział zespół składający się z lekarzy medycyny snu, pneumologów, laryngologów, internistów i stomatologów.
Pozostałe pojęcia ujęte przez ICSD:
- Dysomnia – pierwotne zaburzenie ilości,jakości i pory snu powodujące bezsenność,sen przerywany oraz niekontrolowaną senność.
- Parasomnia – grupa zaburzeń snu polegających na występowaniu w trakcie snu lub przy wybudzaniu się z niego, nieprawidłowych lub niepożądanych zachowań